Viêm khớp dạng thấp (thấp khớp): Dấu hiệu, nguyên nhân và chẩn đoán

Viêm khớp dạng thấp xảy ra khi hệ thống miễn dịch không hoạt động đúng cách và tấn công lớp màng của khớp (được gọi là synovium). Bệnh thường ảnh hưởng đến bàn tay, đầu gối hoặc mắt cá chân và thường là cùng một khớp ở cả hai bên của cơ thể. Nhưng đôi khi, chúng cũng gây ra các vấn đề ở các bộ phận khác của cơ thể, chẳng hạn như mắt, tim và hệ tuần hoàn và hoặc phổi. Bài viết sau đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về dấu hiệu, nguyên nhân và chẩn đoán bệnh viêm khớp dạng thấp.

Viêm khớp dạng thấp là gì?

Viêm khớp dạng thấp là một dạng rối loạn viêm mãn tính gây ảnh hưởng nhiều lên khớp của bạn. Ở một số người, tình trạng này có thể làm hỏng rất nhiều hệ thống cơ thể, bao gồm da, mắt, phổi, tim và mạch máu.

Đây là rối loạn tự miễn dịch, viêm khớp dạng thấp xảy ra khi hệ thống miễn dịch của bạn tấn công nhầm vào các mô của chính cơ thể bạn. Không giống như tổn thương do hao mòn của viêm xương khớp, viêm khớp dạng thấp gây ảnh hưởng đến niêm mạc khớp, cuối cùng có thể dẫn đến xói mòn xương và biến dạng khớp.

Tình trạng viêm liên quan đến viêm khớp dạng thấp cũng có thể gây tổn thương các bộ phận khác trong cơ thể. Trong khi các loại thuốc điều trị mới đã được cải thiện đáng kể nhưng viêm khớp dạng thấp nghiêm trọng vẫn có thể để lại khuyết tật về thể chất.

Triệu chứng viêm khớp dạng thấp thường gặp

Các dấu hiệu và triệu chứng của viêm khớp dạng thấp có thể bao gồm:

Đau, sưng khớp
Cứng khớp nghiêm trọng hơn vào buổi sáng và sau khi không hoạt động
Mệt mỏi, sốt và chán ăn

Viêm khớp dạng thấp sớm có xu hướng ảnh hưởng đến các khớp nhỏ hơn trước tiên - đặc biệt là các khớp ngón tay và ngón chân.

Khi bệnh tiến triển, các triệu chứng thường lan đến cổ tay, đầu gối, mắt cá chân, khuỷu tay, hông và vai. Trong hầu hết các trường hợp, các triệu chứng xảy ra trong cùng một khớp ở cả hai bên của cơ thể.

Phân biệt khớp bình thường và viêm khớp dạng thấp

Khoảng 40 phần trăm những người bị viêm khớp dạng thấp cũng trải qua các dấu hiệu và triệu chứng không liên quan đến khớp, bao gồm: Da, đôi mắt, phổi, tim, thận, tuyến nước bọt, mô thần kinh, tủy xương và mạch máu.

Các dấu hiệu và triệu chứng viêm khớp dạng thấp có thể khác nhau về mức độ nghiêm trọng và thậm chí có thể xuất hiện rồi biến mất. Theo thời gian, viêm khớp dạng thấp có thể khiến khớp bị biến dạng và dịch chuyển khỏi vị trí ban đầu.

90% người mắc bệnh viêm khớp dạng thấp gặp phải tình trạng cứng khớp, trong đó 44% giảm chức năng vận động đáng kể và 16% mất hẳn khả năng vận động chỉ sau 5 năm mắc bệnh, nghiêm trọng nhất là 10-15% tỉ lệ người bệnh bị tàn phế, không thể tự sinh hoạt sau 10 năm mắc bệnh.

Các biến chứng nguy hiểm của viêm khớp dạng thấp

Viêm khớp dạng thấp có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm như:

Khớp bị biến dạng, khả năng vận động giảm: Khi khớp chịu tổn thương trong thời gian dài, phần sụn khớp sẽ bị bào mòn, làm hẹp dần các khe khớp và gây ra tình trạng dính khớp, teo cơ, biến dạng khớp làm mất khả năng vận động.

Nguy cơ mắc bệnh tim mạch tăng: Các nghiên cứu cho thấy nguy cơ này của người mắc bệnh viêm khớp dạng thấp cao gấp 4 lần so với người bình thường.

Ngoài ra, nếu viêm khớp dạng thấp không sử dụng điều trị đúng liều lượng, theo chỉ định của bác sĩ thì có thể sẽ gây tác động lên thận, làm giảm chức năng của thận. Tăng nguy cơ nhiễm trùng do sức đề kháng của cơ thể bị suy giảm

Nguyên nhân gây viêm khớp dạng thấp

Nguyên nhân

Viêm khớp dạng thấp xảy ra khi hệ thống miễn dịch của bạn tấn công lớp màng bao quanh khớp.

Tình trạng viêm làm dày lớp màng, cuối cùng có thể phá hủy sụn và xương trong khớp.

Các dây chằng giữ khớp với nhau yếu đi và căng ra. Dần dần, khớp mất hình dạng và sự liên kết của nó.

Các bác sĩ không biết điều gì bắt đầu quá trình này, mặc dù có thể có một phần do di truyền. Mặc dù gen của bạn không thực sự gây ra viêm khớp dạng thấp, nhưng chúng có thể khiến bạn dễ bị các yếu tố môi trường ảnh hưởng - chẳng hạn như nhiễm một số loại vi-rút và vi khuẩn - có thể gây ra bệnh viêm khớp dạng thấp

Đối tượng nguy cơ

Theo thống kê, tỷ lệ mắc bệnh viêm khớp dạng thấp ở người trưởng thành chiếm khoảng 1 – 5%. Trong đó: Bệnh phổ biến hơn đối với phụ nữ từ 20 tuổi đến 40 tuổi. Số lượng phụ nữ mang thai bị viêm khớp dạng thấp cao gấp 2 – 3 lần so với số lượng người bệnh là đàn ông

Các biện pháp chẩn đoán viêm khớp dạng thấp

Viêm khớp dạng thấp có thể khó chẩn đoán ở giai đoạn đầu vì các dấu hiệu và triệu chứng ban đầu của bệnh này giống với các bệnh khác. Không có phương pháp xét nghiệm máu hoặc phát hiện vật lý dùng để để xác nhận chẩn đoán. Triệu chứng lâm sàng nghèo nàn có thể thấy được là sưng khớp, biến dạng khớp ở giai đoạn muộn.

Theo tiêu chuẩn của Hội Thấp khớp học Hoa Kỳ (ACR), hiện nay hệ thống tiêu chuẩn này vẫn đang được áp dụng rộng rãi nhất trên thế giới và Việt Nam, biểu hiện lâm sàng của viêm khớp dạng thấp có thể chẩn đoán khi thời gian diễn biến viêm khớp trên 6 tuần:

Cứng khớp xuất hiện vào buổi sáng và kéo dài hơn 1 giờ đồng hồ.
Sưng phần mềm hay tràn dịch tối thiểu 3 trong số 7 nhóm khớp sau: khớp ngón gần bàn tay, khớp ngón bàn tay, khớp cổ tay, khớp khuỷu, khớp gối, khớp cổ chân, khớp ngón bàn chân.
Sưng tối thiểu một nhóm trong: khớp cổ tay, khớp ngón gần, khớp bàn ngón tay.
Viêm khớp đối xứng.
Xuất hiện hạt dưới da.
Yếu tố dạng thấp trong huyết thanh dương tính.
Dấu hiệu X quang điển hình: chụp khớp tại bàn tay, cổ tay hoặc khớp tổn thương: hình bào mòn, hình hốc, hình khuyết đầu xương, hẹp khe khớp, mất chất khoáng đầu xương.

Chẩn đoán được xác nhận khi có ≥ 4 tiêu chuẩn. Về thời gian, triệu chứng viêm khớp cần phải xảy ra ≥ 6 tuần và được xác định bởi bác sĩ chuyên khoa.

Phương pháp chẩn đoán viêm khớp dạng thấp

Bên cạnh tiêu chuẩn của Hội Thấp khớp học Hoa Kỳ (ACR), hai phương pháp xét nghiệm máu và xét nghiệm hình ảnh cũng có thể dùng để chẩn đoán trong trường hợp này

Xét nghiệm máu

Những người bị viêm khớp dạng thấp thường có tốc độ lắng hồng cầu tăng (ESR, hoặc tốc độ sed) hoặc protein phản ứng C (CRP), có thể cho thấy dấu hiệu của quá trình viêm trong cơ thể. Các xét nghiệm máu thông thường khác tìm kiếm yếu tố thấp khớp và kháng thể peptide chống cyclic

Xét nghiệm hình ảnh

Bác sĩ có thể đề nghị chụp X-quang để theo dõi sự tiến triển của viêm khớp dạng thấp trong khớp của bạn theo thời gian. Phương pháp MRI và xét nghiệm siêu âm có thể giúp bác sĩ đánh giá mức độ nghiêm trọng của bệnh viêm khớp dạng thấp bên trong cơ thể.